برای تهیه و تنظیم سود و زیان کسب و کارها و شرکتهایی که با کالا سر و کار دارند روشهای متعددی وجود دارد  . در اقتصاد امروز به سختی می‌توان شرکتها را صرفا به تولیدی ، خدماتی ، یا بازرگانی تقسیم بندی کرد . بسیاری از تولیدی‌ها کار بازرگانی می‌کنند و بسیاری از شرکتهای به ظاهر بازرگانی دستی در تولید محصول و ارائه خدمات دارند .  هرچه شرکتها به سمت تولید محصول می‌روند معمولا روش محاسبه سود و زیان پیچیده‌تر می‌شود .

با این حال، آیا روش ساده‌تری هم برای محاسبه سود و زیان شرکتهای تولیدی وجود دارد؟

 

 

از اینجا به بعد هرچه می‌خوانید ، جواب ما به پرسش بالاست .

 

بر اساس استاندارد حسابداری شماره 8 (موجودی مواد و کالا) " بهاي تمام شده موجودي مواد و كالا بايد در برگيرنده مخارج خريد، مخارج تبديل و ساير مخارجي باشد كه واحد تجاري در جريان فعاليت معمول خود ، براي رساندن كالا يا خدمات به مكان و شرايط فعلي آن متحمل شده است "

طبیعی است برای محاسبه بهای موجودی کالای تولید شده ، نیازمند اطلاعات دقیقی از میزان مصرف استاندارد ، زمان سنجی تولید ، کارت تولید ، تفکیک هزینه‌ها به تولیدی و غیر تولیدی ، تسهیم اولیه و ثانویه هزینه‌ها بین دوایر تولیدی و خدماتی هستیم .

 

 

چالش اصلی ، محاسبه بهای تمام شده موجودی کالای تولید شده است ، و روش تعریف شده آن استفاده از اصول و فرایندهای حسابداری صنعتی است . استفاده از این اصول و فرایندها هم دسترسی به اطلاعات دقیق ، و محاسبات پیچیده می‌طلبد .

ایراد این روش اینجاست که در بسیاری از شرکتهای تولیدی ، در عمل ، امکان اطلاعات گیری دقیق وجود ندارد و به دلایل مختلف ، اطلاعات لازم برای تهیه بهای تمام شده در دسترس نیست . از طرف دیگر گاهی این فرایند بقدری زمان بر است که برای بسیاری از شرکتها تهیه این اطلاعات به صرفه نیست .

پس چه باید کرد ؟ آیا حسابداری باید اطلاعات غیر دقیق بدهد ؟ آیا مدیران باید از خیر گزارشات سود و زیان بگذرند ؟

 

پویا شناسی سیستم‌ها – علینقی مشایخی ص 122

 

مدیران باید بتوانند نتایج تصمیماتشان را روی ترازنامه و سود و زیان شرکت ببینند ، و بازخورد عملکردشان را مشاهده کنند و سهامدارن باید بتوانند قضاوت کنند  ، مدیری که پشت سکان کسب و کارشان نشسته چه نتایج عینی گرفته است . 

اولین کاری که باید انجام بدهیم ،  این است که اطلاعات خواسته شده جدول زیر را پیدا کنیم  :

 

 

قطعا استخراج و نحوه شناسایی فروش خالص ، خرید خالص ، مبلغ حقوق و دستمزد و سایر هزینه ها ، برای حسابداری که تجربه و اطلاعات کافی از استانداردهای حسابداری و زمان شناسایی درآمد ها و هزینه ها دارد ، و اطلاعات را به صورت مناسب در سیستم مالی خود تلخیص و طبقه بندی کرده است ، کار ساده ایست.

محاسبه تعدادی موجودی کالا هم با دقت و تلاش حسابدار و انجام انبار گردانی مناسب قابل دستیابی است .

اما هنوز یک پرسش مطرح است :

چگونه موجودی کالاها را ریالی کنیم ؟

ما از یک روش استفاده می‌کنیم و اسم‌اش را گذاشته‌ایم روش خالص ریالی کردن موجودی کالا

ابتدا بیاید موجودی کالاها را با جزئیات بیشتری نگاه کنیم

 

موجودی کالاها معمولا به طبقات زیر تقسیم می‌شوند :

 

بهای تمام شده خرید (همان بهای خرید خودمان) را می‌توان از فاکتورهای خرید بدست آورد ، اما به نظر شما بهای تولید ، بجز روشهای پر هزینه‌ای که استاندارد ارائه می‌کند از چه راه دیگری قابل استخراج است ؟

 

صفحه 2 استاندارد 8 : خالص ارزش فروش عبارت است از بهاي فروش (بعد از كسر تخفيفات تجاري ولي قبل ازتخفيفات مربوط به تسويه حساب ) پس از كسر:

الف . مخارج براوردي تكميل ، و

ب . مخارج براوردي بازاريابي ، فروش و توزيع .

 

 

مسلما تخمین خالص ارزش فروش راحت تر از انجام محاسبات بهای تمام شده است .

پس با چند محاسبه کوچک و استخراج بهای فروش کالا و کسر موارد گفته شده می‌توانیم موجودی کالاهای تولید شده را قیمت گذاری کنیم و به سود برآوردی کسب و کار برسیم

 

نتیجه را می‌توانید در صورت سود و زیان زیر ببینید ( نام شرکت فرضی است ، اما اعداد نزدیک به واقعیت است )

 

 

 

استفاده از این روش ملاحظاتی دارد :

- عدم توجه به بهای تمام شده و صرفا جایگزین کردن مستقیم آن با خالص ارزش فروش ، در بعضی موارد که بهای تمام شده واقعی کمتر از خالص ارزش فروش است ، منجر به شناسایی بیش از واقع سود دوره میشود . با وجود اینکه خودمان هم می‌دانیم روش ما منطبق بر استاندارد حسابدای و روش‌های معمول (اما گران قیمت) نیست ، با این حال در صورت تکرار در دوره‌های منظم ، اطلاعات ارزان قیمت و مناسبی را برای تصمیم گیری مدیریت فراهم می‌آورد .

- برای تهیه اظهارنامه مالیاتی خود از این روش استفاده نکنید .

- بدلیل استفاده از مسیر میانبر (مسیری بجز استانداردهای حسابداری) مناسب ارائه گزارشات ترازنامه و گزارشات برون سازمانی شرکت نیست .

- مطالعه استاندارد حسابداری شماره 8 موجودی مواد و کالا را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

 

 

• بهروز مطیع
• پوریا رسولی
• حسابداری صنعتی
• سود کسب و کار
• موجودی کالا
• استاندارد حسابداری
• صورت سود و زیان
• بهای تمام شده